Scheefgroei

Het plantje wilde omhoog groeien …

Mensen verschillen niet zoveel van de natuur om ons heen als we vaak denken. In dit geval pik ik de plant (of boom) eruit. Ook mensen kunnen scheefgroeien, net als een plant die de zon opzoekt. Over die scheefgroei heb ik de laatste tijd wat inzichten verkregen die ik graag wil delen.

De hoofdreden dat ik mezelf nooit als hoogbegaafde zag, is dat ik nooit een hoogvlieger ben geweest. Hoogbegaafden, dat zijn toch van die mensen die heel snel gaan studeren en dan minstens drie verschillende bullen halen? Vervolgens een rijk en succesvol leven hebben en uitvindingen doen zoals Einstein?

Dat ik intelligenter was dan mijn klasgenootjes viel me wel al snel op. Ook viel me op dat ik heel goed kon leren en dat ik sommige zaken al begreep voor ze uitgelegd werden, maar voornamelijk herinner ik me hoe ik me heb verveeld op school.

Ik was een stil en verlegen meisje, maar op een keer kwam ik in opstand tegen de verveling en uitte mijn frustratie bij de juffrouw en zei dat het me allemaal veel te langzaam ging. Het plantje wilde immers omhoog groeien, naar de hemel. De juffrouw werd boos en zei dat de langzaamste leerling van de klas het ook moest begrijpen en het werk af moest krijgen, en dat ik dus maar moest inschikken. Ze ontnam mij het licht aan de horizon.

Dus zocht het plantje een andere weg om naar het broodnodige licht te groeien. Het werd een lange en pijnlijke weg door het duister heen.

… als een bonenstaak …

Probeer je hoogbegaafden eens voor te stellen als bonenstaken die tot de hemel willen groeien, om daar de poorten open te zetten van het hemelslicht voor alle bloemetjes en planten op aarde die niet zo hoog kunnen groeien. Lang niet alle bonenstaken wordt die weg omhoog gegund. Om dat duidelijk te maken wil ik graag dat je je voorstelt hoe een bonenstaak er in ons leven uit kan zien. Niet als iemand met een (te) hoog IQ, maar iemand die (te) lang is.

Lange mensen noemen we ook weleens bonenstaken. Stel je voor dat er bonenstaken rondlopen van drie meter lang in een wereld die ingericht is op mensen van hooguit twee meter lang. Hoe zou hun leven eruitzien? Ze moeten bukken bij elke deurpost, ze staan zelfs krom in de woonkamer. Ze kunnen alleen maar prettig liggen en niet prettig staan. Prettig zitten is ook al erg moeilijk, want een goede stoel is er ook niet te krijgen. Ik zie ze al in een auto zitten, met de knieën in hun nek, hun schouders tegen het dak van de auto gedrukt. Autorijden wordt wel erg moeilijk zo, een marteling zelfs.

Heb je enig idee hoe vaak zo’n ‘bonenstaak’ zijn hoofd zal stoten tegen deurposten? Hoe vaak mensen daarom zullen lachen dat de ‘bonenstaak’ zijn hoofd weer eens stoot en hoe dom hij daarmee overkomt? En heb je enig idee hoeveel mensen er ook nog eens expres voor zullen willen zorgen dat de ‘bonenstaak’ zijn hoofd stoot? Grappig toch?

Het leven is dus allesbehalve prettig voor de ‘bonenstaak’ van drie meter lang in een wereld die daar niet op is ingericht. Hij krijgt last van scheefgroei, zijn hoofd zal niet boven op zijn schouders staan, maar naar voren. Hij krijgt een enorme bult in zijn nek, van het scheef staan. Hij kon immers niet meer naar boven groeien, naar de hemel, wat alle mensen en plantjes willen doen, maar hij moest opzij groeien. Met alle gevolgen van dien: de hoogbegaafde die niet omhoog heeft kunnen groeien ontwikkelt fysieke klachten.

… tussen de narcissen en tulpen.

Precies om die reden zijn niet alle hoogbegaafden de verwachte hoogvliegers, maar kronkelen ze zich ergens op de grond een weg door het leven heen. Een pijnlijk leven, een zwaar leven. Zoekend naar het licht wat ze steeds wordt ontzegd door alle schitterende narcissen en tulpen om zich heen die de bonenstaak ‘klein’ willen houden.

“Doe maar net als ons! Doe niet zo raar!”

Maar de bonenstaak doet helemaal niet raar – voor een bonenstaak dan – want het is normaal dat de bonenstaak heel hoog wordt en dus andere behoeftes heeft dan al die schitterende narcissen om hem heen.

Zo is de laagvliegende hoogbegaafde geboren. Hij heeft geen hoge opleidingen, geen succesvol rijk leven, maar een leven met veel pijn en ongemak.

Het plantje ondervond chronische omgevingsstress …

Is het daarom gek dat burn-outs en chronische vermoeidheid vaker voorkomen onder hoogbegaafden dan onder de rest van de bevolking? Het is logisch. Een groot deel van de problemen die ik op de facebookgroep voorbij zie komen klinken allemaal als ‘stress door omgeving’. Die scheefgroei gebeurt dus ook létterlijk bij de hoogbegaafde.

De stress slaat zich op in het lichaam, in de spieren. Dat die stress zich juist daar opslaat is ook geen toeval, want die plaatsen staan voor het type stress dat je ervaart. Als je ‘klein’ wordt gehouden doordat de mogelijkheid tot ‘zelfontplooiing’ je wordt ontnomen, gaat jouw lichaam zich ook letterlijk ‘klein’ maken. Je schouders kantelen wat naar voren en je spieren in je nek en schouders verkrampen. Het zuurstofrijke bloed is niet meer voldoende voor je overuren makende hersens en je ‘kunt’ dus niet eens meer groeien. Ondertussen wil je wel gewoon functioneren en probeer je toch door te gaan. Je legt de lat te hoog voor jezelf en raakt burn-out.

Chronische vermoeidheid, fysieke klachten, slaapstoornissen: ze zijn allemaal het gevolg van wat ik een chronisch traumatische situatie wil noemen. Een hoogbegaafde kan niet op eigen kracht uit een chronisch traumatische situatie komen, omdat de wereld om hem heen niet ingericht is voor mensen van drie meter lang, oftewel mensen met een potentieel IQ boven de 130 en een ander denkvermogen dan het merendeel van de bevolking.

Veel hoogbegaafden lopen hier tegenaan en raken onherstelbaar beschadigd. Stress maakt ziek en dat is niet iets wat men moet onderschatten.

Chronisch traumatische situaties zijn bijvoorbeeld:

In een omgeving leven die niet voor jou geschikt is.

In een omgeving leven waar je jezelf niet kunt uiten.

In een omgeving leven waar je jezelf niet kunt ontplooien.

Een chronisch trauma kan volgens mij zorgen voor dezelfde klachten als een acuut trauma en uiteindelijk ook tot een posttraumatische stressstoornis leiden.

De omgeving zou het ook serieus moeten nemen om te voorkomen dat hoogbegaafden ziek worden. Want ze hebben juist zoveel potentie, ook voor de wereld om hen heen.

… en wilde weer recht kunnen groeien.

De vraag is: hoe kan je een hoogbegaafde weer recht laten groeien, voordat de schade onherstelbaar is?

Ten eerste heeft de hoogbegaafde een schoolomgeving nodig waar hij recht kan groeien.

Ten tweede heeft de hoogbegaafde een thuissituatie nodig waar hij recht kan groeien.

Ten derde heeft de hoogbegaafde een werkomgeving nodig waar hij recht kan groeien,

en als laatste ook een sociale omgeving waar hij recht kan groeien.

Op

kromme

bomen

kan je zitten.

Toch?

Bij eventueel ontstane scheefgroei kan psychosomatische fysiotherapie al een heel eind helpen. Begin hier dan wel vroeg mee, voordat er al fysieke schade is ontstaan die onomkeerbaar is.

Uiteindelijk kan je scheefgroei ervoor zorgen dat je continu situaties blijft aantrekken waar je eerder al uit gekomen bent. Die scheefgroei zorgt ervoor dat andere mensen jou weer onbewust gaan behandelen zoals jij altijd al behandeld bent. Onbewust zien ze jouw scheefgroei.

Op het plaatje dat ik bij deze metafoor gebruikt heb zie je dat de de bomen die in een bolling staan je uitnodigen om erop te gaan zitten. Dat is dus precies wat mensen gaan doen. Ze gaan erop zitten, maar ook erop staan en eraan hangen en dat wil je toch niet? Toch gebeurt het wel steeds, terwijl tegen een boom die mooi recht omhoog groeit hooguit wordt ’aangeleund’ en dat mag best natuurlijk. En in de boom klimmen als er takken zijn die nog laag genoeg hangen mag ook best een keertje.

Je zult soms best iemand toe willen staan om in jou omhoog te klimmen om te laten zien hoe mooi de wereld er van boven uitziet, maar je wilt niet dat mensen op je gaan zitten, op je gaan staan en in je gaan hangen, want dat is allemaal ballast waar je niet om gevraagd hebt. Ze laten je niet tot je recht komen en het blijft jou dezelfde stress geven die jij altijd gehad hebt.

© Tekst & Figuur Martine van der Reijden | Redactie Alice K. Burridge van Green Writing | Beeld via Unsplash | Stichting Hoogbegaafd!