Ik heb me vaak dom gevoeld. Regelmatig begreep ik wat anderen heel vanzelfsprekend vonden niet. Daarom vond ik het in eerste instantie ook maar lastig om te ontdekken dat ik hoogbegaafd ben; toen de ‘diagnose’ viel, vlogen alle situaties waarin ik niet met een adequaat antwoord op de proppen kwam in mijn hoofd al voorbij. Later ontdekte ik dat de dingen die voor een ander logisch en eenvoudig zijn, voor mij enorm complex kunnen lijken – en op het moment dat ik de situatie doorzie, mijn eigen inzicht vleugels krijgt.
Terwijl ik dit schrijf, zit ik in de laatste fase van het afronden van mijn scriptie. De moeilijkste opmerkingen had ik voor het laatst bewaard (het commentaar van mijn begeleider waar ik niet zo één-twee-drie een antwoord op kon formuleren). Toen ik vandaag weer kritisch keek naar haar ‘ingewikkelde’ opmerkingen, zag ik dat haar vragen gewoonweg niet passen bij de tekst, vrij irrelevant zijn – ze liggen in ieder geval absoluut niet in lijn met wat ik wilde vertellen. Dus kon ik de opmerkingen binnen een half uurtje verwerken met simpele antwoorden. Maar dat ik er toch steeds weer vanuit ga dat de ander vast complexe vragen zal opwerpen, en ik daarin tekort zou schieten (het blijkt gewoon een kwestie van verschil in perspectief), is een herhalend thema in mijn leven.
Zo ben ik altijd al gefascineerd geweest door autoriteit. Niet de dagelijkse autoriteit van de manager of de leraar op de middelbare school overigens (daar verzette ik me tegen) – maar ik was wel geboeid door de experts binnen een vakgebied. De academische of culturele crème de la crème, die heel stellig – kennelijk op ervaring gebaseerd – een bepaalde benaderingswijze kan postuleren, en hierom wordt gevierd. In mijn werkende leven vond ik het fijn om zo dicht mogelijk bij dit soort autoriteiten in de buurt te komen en te dagdromen over de ‘verborgen kennis’ die zij tot hun beschikking hebben. Als je zó een duidelijke eigen visie hebt, moet dat wel gestoeld zijn op een diepgaand inzicht, toch?
De aanname is dan: ik ben misschien te dom of te onwetend om te begrijpen waar iemand vandaan komt. Maar je ziet dat iemand stellig en fel is in zijn standpunten, dus zal ik wel iets over het hoofd hebben gezien; ik kan vast iets leren. Zo probeerde ik in mijn carrière zo snel mogelijk gezien te worden door de mensen die invloed hadden en bekend stonden om hun visie, in de hoop dat ik ook eens een doorbraakmoment zou ervaren of mijn wereldbeeld op zijn kop zou komen te staan: wachtend op de volgende aha-erlebnis.
Ondertussen ben ik erachter gekomen dat het een kenmerk van (uitzonderlijke) hoogbegaafdheid is: ik kan me oprecht nauwelijks voorstellen dat iemand zó stellig kan zijn in zijn visie en zomaar de nuance overboord gooit. Als een intelligent en ervaren persoon dat doet, moet er toch wel sprake zijn van een wereldschokkend inzicht of een andere vorm van logica die ik kennelijk nog niet heb kunnen doorgronden? Want het blijft onvoorstelbaar dat mensen zomaar kunnen terugvallen op een ongenuanceerde verklaring van de wereld, en daar ook nog eens écht in geloven.
Op den duur zag ik waar die aantrekkingskracht tot mensen die het allemaal denken te weten toe leidt: dan zou ik nog eens volger van de één of andere goeroe kunnen worden, in de hoop dat het mysterie op den duur eens wordt geopenbaard. Gelukkig komt mijn kritisch denkvermogen al vrij snel om de hoek, discussieer ik, en kom ik erachter dat ik de argumenten van de ander zo kan omdraaien of kan ontkrachten. En zo wordt wat ingewikkeld was heel simpel, en andersom. Ik zocht naar een logische verklaring, maar wat me fascineerde, bleek niets met logica te maken te hebben.
De meeste hoogbegaafden zullen het denken over denken wel kennen: stel je voor dat je jezelf zou kunnen brainwashen met een idee, zou je daarvoor gaan? Ik kan eindeloos veel overtuigingen en meningen bedenken die me in de praktijk vooruit kunnen helpen en het dagelijks leven vereenvoudigen. Helaas wordt een nieuw idee toch altijd weer getoetst en is ieder idee maar één mogelijke perceptie op de werkelijkheid, die je altijd kan begrijpen aan de hand van het levensverhaal en de persoonlijkheid van de ander. Maar als ik veranderingen in mijn eigen manier van denken zou kunnen aanbrengen, had ik dat waarschijnlijk wel gedaan. Dan had ik nu een suboptimale persoonlijkheid waar de AI’s onder de indruk van zijn.
Anno 2024 zijn we toch vooral geïnteresseerd in mensen die trots voor hun visie staan en daarmee de boel opschudden. Iedere keer dat ik zelf even aan een mening vasthoud, weet ik dat het nu even in een context handig uitkomt, dat het in een gesprek de tongen losmaakt, of anderen verder kan helpen. De ongegeneerde visie zal er waarschijnlijk nooit zijn. In dat opzicht ben je een beetje dom door je hoge verwachtingen van anderen (naïef is een beter woord), maar op het moment dat je weer kan bevragen en doorgronden, wordt ook snel helder wat wel en niet werkt. Je loopt in ieder geval niet het risico om vast te zitten in één of andere illusie.
Ik weet niet of ik daar blij mee moet zijn, af en toe zal het leuk toeven zijn in de illusie – maar voor nu lijkt het niet aan mij besteed.
Heerlijke blog…met plezier en herkenning gelezen.
Herkenbaar
Ja! Ik moet meteen denken aan autorijden – het moment dat ik besefte dat het iets was dat in principe iedereen kon leren, ongeacht niveau of achtergrond, ongeacht verantwoordelijkheid, was voor mij een angstmoment. Want ik realiseerde me dat op het moment dat ik nog midden in mijn rijlessen zat (ook nog relatief vlak na een ongeluk waarbij de auto total loss was verklaard), angstig en ook nog de balans zoekend naar schakelen, kijken en in het algeheel fatsoenlijk rijden. Het voelde op dat moment overspoelend omdat ik nog niet alles had geautomatiseerd wat na jaren rij-ervaring natuurlijk wel wordt geautomatiseerd, waarmee het makkelijker en overzichtelijker wordt. Maar op dat moment dacht ik: dit kan gewoon niet. Hoe kunnen mensen rijden? Hoe kan het dat er niet méér ongelukken gebeuren? En alhoewel autorijden iets is waar iedere chauffeur ervaring mee op blijft doen (over het algemeen), dat is niet het geval voor wetenschap of andere takken van ‘sport’. Oftewel: mijn realisatie ging langzaam verder en ik dacht: hoe kunnen mensen zulke stellige uitspraken doen? Ik ging er altijd vanuit dat mensen wisten waar ze het over hadden, maar dat bleek een illusie. Het besef dat we zo weinig zekerheden hebben, maakt dat ik me aan de ene kant veel zorgen maak. Aan de andere kant denk ik: het biedt dus wel veel meer mogelijkheden. En dat laatste, daar probeer ik me dan maar op te richten. Ik hoop, net als met autorijden, dat ik vaardiger blijf worden op veel gebieden. Hoe meer ik automatisch kan, hoe meer ik in de auto ruimte over heb om na te denken, om muziek te luisteren, om een gesprek te voeren – zonder dat het mijn rijden te veel beïnvloedt. En hoe meer ik mijn creatieve, kritische denken als standaard inzet, hoe meer ruimte er zal zijn om verder te denken, om gesprekken te voeren, om te lezen en te leren, en om dingen blijvend van meerdere standpunten te blijven bezien – want ik kan eigenlijk nooit meer aannemen dat iemand echt weet waar ze het over hebben (al merk ik dat in die valkuil trappen, uit de wens om anderen te vertrouwen, ook een leerslag waard is, waarbij ik graag de balans vind tussen empathie en begrip voor stelligheid en iemands kennis enerzijds en kritisch denken en nunance vanuit mijn kant anderzijds).
Wat je schrijft, is voor mij herkenbaar, maar voelt tegelijkertijd als een echo van een fase die ik zelf al jaren geleden heb doorleefd. Je worstelt met de schijnbare zekerheid van anderen, de autoriteit die ze uitstralen, en het feit dat jouw eigen inzichten zich vaak pas ontvouwen na een lange, kritische analyse. Maar waar jij nog lijkt te schipperen tussen het zoeken naar die ‘verborgen kennis’ van de ander en je eigen vermogen om zaken te doorgronden, ben ik tot de conclusie gekomen dat die zoektocht vaak tevergeefs is.
Misschien is dat een verschil in waar wij ons bevinden op deze reis van begrijpen. Je zit nog in de fase waarin je twijfelt aan je intuïtie, waarin je denkt dat die stelligheid van anderen iets moet betekenen, iets wat jij over het hoofd ziet. Maar ik vraag me af: is het niet juist jouw intuïtie die je vertelt dat er niets meer te vinden is onder die façade van autoriteit? Dat de kern vaak hol is, een echo van andermans gedachten, vastgeroest in dogma’s die zich presenteren als diepe inzichten?
Wat ik heb geleerd – en wat ik je liefdevol zou willen meegeven – is dat de behoefte om antwoorden buiten jezelf te zoeken, een eindig pad is. Je zult steeds opnieuw ontdekken dat de zekerheid van anderen vaak niet meer is dan een masker van eenvoud dat complexiteit probeert te verdoezelen!! En misschien is dat de echte illusie waar we voor moeten oppassen: de illusie dat er één grote waarheid is, uitgesproken door degenen die het hardst roepen of het meest overtuigd zijn van hun gelijk…
De “ware” intelligentie, denk ik, ligt in het vermogen om die zekerheid los te laten, om kennis te zien als fluïde, als iets wat je vrijelijk kunt hanteren zonder het te labelen of te claimen. Om te durven vertrouwen op je eigen intuïtie, die jou misschien niet naar een eenduidig antwoord leidt, maar wel naar een dieper begrip van wat echt is voor jou. De kunst is om dieper te graven, maar zonder altijd te willen vinden; om te bevragen zonder altijd een antwoord te eisen; en om, met humor en lichtheid, het spel van het leven te spelen zonder vast te zitten in de illusie van één waarheid.
Jij zoekt naar de “aha-erlebnis” bij de ander, maar misschien is het tijd om te vertrouwen dat je die momenten zelf kunt creëren, gewoon door te luisteren naar je eigen innerlijke stem.. Die stem die je steeds opnieuw vertelt dat de wereld niet zwart-wit is, dat er geen goeroes zijn, geen ultieme antwoorden – alleen een oneindige dans van perspectieven. En juist dat maakt het zo mooi.
Dus mijn vraag aan jou: hoe zou het zijn als je die zekerheid van de ander niet meer “serieus” neemt? Wat ik eigenlijk wil zeggen, wat zou er gebeuren als je er helemaal niets van hoeft te vinden? Als je simpelweg accepteert dat hun “kennis”niets meer is dan een construct dat hen helpt om overeind te blijven in een chaotische wereld? Misschien is het niet de autoriteit die je moet bevragen, maar je eigen behoefte om die autoriteit te vinden. Wat als je accepteert dat jouw pad niet minder waardevol is, juist omdat het vol twijfels, vragen en nuance is? Misschien ontdek je dan dat je al lang op de juiste weg bent – jouw weg.
Ik wens je een onbevangen en onbezwaard leven! Veel plezier!
Mooie toevoeging!