De Tweede Kamer heeft recentelijk gedebatteerd over passend onderwijs. In dat debat is de term hoogbegaafd zeker 43 keer gevallen. En dat komt met name door de inbreng van de VVD. Deze politieke aandacht voor hoogbegaafdheid is al een winst op zich. Maar er is een nuance in het politieke debat die ik graag even wil uitlichten.
De VVD onderbouwt het passend onderwijs voor hoogbegaafden met name vanuit het belang van het kind. Er was echter ook een moment dat het VVD-Kamerlid het belang van de samenleving als onderbouwing gebruikte voor het passend onderwijs voor hoogbegaafden:
En ik zie dat de minister hier meer aan wil doen. Dat hij deze zorgen ook deelt en hoogbegaafden een betere plek wil geven. Maar het moet concreter. Want dit zijn de kinderen met de capaciteit om oplossingen voor problemen van de toekomst te vinden en de samenleving groeit door de prestaties van exceptionele mensen.
Het belang van de samenleving als onderbouwing voor passend onderwijs voor hoogbegaafden kan problematisch worden. Het kan een cultuur van hoge verwachtingen scheppen. Zowel bij het kind als in de omgeving. En dat terwijl de hoogbegaafde ongedwongen moet kunnen bepalen of de eigen capaciteiten al dan niet worden ingezet in het belang van de samenleving.
Daarnaast kan het politieke en maatschappelijke draagvlak voor het passend onderwijs voor hoogbegaafden wegvallen, indien hoogbegaafden niet kunnen voldoen aan de hoge verwachtingen. In dat geval worden hoogbegaafde kinderen wederom aan hun lot overgelaten.
Passend onderwijs dat is gebaseerd op het welzijn van het kind heeft daarentegen een meer duurzaam en adequaat karakter. Het haalt de focus weg van prestaties en stelt de belangen van het kind centraal.
Maar nogmaals, de VVD onderbouwt het passend onderwijs voor hoogbegaafden voornamelijk vanuit het belang van het kind. En laten we hopen dat het zo blijft. Want uiteindelijk moet ieder kind het beste uit zichzelf kunnen halen.
De gehele inbreng van het Kamerlid is hier te zien vanaf ongeveer 1:07:41.
Ik heb zo’n moeite met de term ‘Exceptioneel’. Dat plaats je (nogmaals) zo ver buiten het ‘normaal’. Waarschijnlijk een reflectie van mijn eigen worsteling. Ik ben er dankzij mijn zoon van 8 achter dat ik ook hoogbegaafd ben. Mijn jarenlange gevoel van er niet bij horen, raar zijn (tĆ© zijn zoals al vaker te herkennen in verschillende artikelen), het mezelf aanpassen naar de norm (in zover dat ik mezelf volledig kwijt was, burn outs, bore out en identiteitscrises) en me te dom/ onbegrepen voelen voor en door deze wereld krijgt ineens een ander perspectief. Ooit, lang geleden, was er een leraar in groep 4, die zag dat ik “slim”was, maar niks bakte van rekenen, ik moest iedere dag in de pauze (toen het heel normaal was om thuis te gaan eten) en na school blijven om mijn rekensommen te maken. Ondanks die man zijn ongetwijfeld goede bedoelingen, heeft dit geresulteerd in een ijzersterk gevoel van te dom zijn, niet kunnen rekenen en grote schaamte, en nu met mijn 42 jaar sla ik nog volledig dicht bij de simpelste rekensom (handig als je je zoon van 8 wilt helpen bij zijn rekensommen….) Ik besloot op de middelbare school dat ik wiskunde NIET ging doen en spijbelde vanaf de brugklas. Ik ging van VWO naar HAVO naar MAVO. Haalde mijn MAVO, en daarna mijn HAVO diploma met alle boeken nog in de originele verpakking. Op de vraag van de leerkracht hoe het kon dat er zoveel in mijn hoofd bleef plakken op een paar gevolgde lessen was mijn (naieve-) antwoorde dat ik het gevoel had dat ik een soort satelliet op mijn hoofd had, alle antwoorden vielen gewoonweg binnen, ook van dingen die ik nooit geleerd had maar die gewoon heel logisch waren volgens mijn beredenering. Ik werd een kei in aanvoelen van wat van mij verwacht werd. Ik werd mijn omgeving (grijs/doof) en ik werd boos. Ik volgde en zette me heftig af. Groen haar, kapotte kleding, jointjes roken, maar tegelijk zo graag aardig en ‘goed’ gevonden willen worden. Het lijkt nu terug kijkend alsof ik een Jekyl & Hyde geweest ben. Ik heb een erg eigenzinnig levenspad gehad, en heb me tegelijkertijd zo graag willen conformeren aan het “Normaal”. Nu, dankzij mijn zoon, heb ik dus dat perspectief. En is het voor mij okee dat ik het allemaal ben. En dat ik tĆ© ben. Ik herken beetje bij beetje mijn pad. En ik hoop dat ik op tijd ben om mijn prachtige zoon te leren dat hij zijn pad mag ontdekken, dat dat pad niet afhangt van je schoolprestaties. Wat op school niet kan of mag doen we thuis als we zien dat hij daar gelukkig van wordt. Vallen en opstaan. En we hebben het geluk dat we nu op een school zijn die heel goed meedenkt en beweegt. Hoera voor Montessori. Want ook het zgn hoogbegaafden onderwijs leek ons teveel in een hokje en gestandaardiseerd maatwerk (wij doen niet aan versnellen…huh?!). De artikelen op deze site helpen. Herkenning helpt.
Hoi Wanne, excuses voor de late reactie en bedankt voor het delen van jouw verhaal. Ik heb veel bewondering voor de wijze waarop je omgaat met jouw levenspad. Het getuigt zo op het eerste gezicht van een bijzonder aanpassingsvermogen. Je gaat immers op een positieve wijze om met de omstandigheden van het leven.
Daarnaast ben ik erg blij dat je een goede school hebt kunnen vinden voor je zoon. Ik gun dat ieder kind. En daarom hoop ik dat het gesprek over de plaats van hoogbegaafdheid in het onderwijs gevoerd blijft worden.
Wat betreft de term āexceptioneelā vind ik deze eigenlijk wel inherent aan hoogbegaafdheid. Volgens de Dikke Van Dale is het een synoniem voor āuitzonderlijkā. En hoogbegaafdheid is een uitzondering op de regel. Het komt volgens de wetenschappelijke definitie namelijk niet zo vaak voor. Deze definitie is echter vooral gebaseerd op het ādenkenā.
Naast de wetenschappelijke definitie kun je hoogbegaafdheid namelijk ook zien als een vorm van āanders zijnā. Maar daardoor ben je naast het denken ook in het āzijnā een uitzondering op de regel.
In mijn optiek ontkom je in het kader van hoogbegaafdheid dus niet aan een zekere vorm van exceptionaliteit. Het gaat dus om de wijze waarop we de term inkleuren. En dat kan op verschillende manieren. Maar ongetwijfeld heeft het exceptioneel of uitzonderlijk zijn ook zo zān mooie kanten die bij het inkleuren van de term meegenomen kunnen worden!
Nogmaals dank voor het delen en veel goeds!
NB: Meer info over de tweedeling ādenkenā en āzijnā in het kader van hoogbegaafdheid kun je vinden in het werk van Kieboom en Venderickx.
NB 2: Voor het opfrissen of ontwikkelen van wiskundige vaardigheden kan ik de gratis cursussen van http://www.khanacademy.org zeer aanbevelen!