LONGREAD
Het antwoord op de vragen: ‘is het belangrijk om weten of ik hoogbegaafd ben?’ en ‘is een IQ-test noodzakelijk?’ is niet zomaar met ‘ja’ of ‘nee’ te beantwoorden. Vele randfactoren spelen daarin een rol. Ik zal proberen een antwoord te formuleren vanuit persoonlijke ervaring, vanuit de ervaring met mijn kinderen, en vanuit de ervaringen met de hoogbegaafde volwassenen die ik begeleid heb tussen 2018 en 2023.
Wanneer hoogbegaafde volwassenen onveilig gehecht zijn opgegroeid
De volwassenen die ik begeleid heb in mijn voormalige praktijk, waren vaak ‘onveilig gehecht’. In eenvoudig Nederlands: volwassenen die een moeizame relatie met hun ouders hebben/hadden. Het gegeven ‘moeizame relatie’ is breed: het hoeft niet te betekenen dat je overduidelijk misbruikt bent door (een van) je ouders (lichamelijk, emotioneel, seksueel). Er bestaat ook zoiets als emotionele verwaarlozing: er was onvoldoende aandacht voor de emotionele ontwikkeling en zielstrauma: er was onvoldoende aandacht voor de eigenheid van het kind.
Dat laatste – onvoldoende aandacht voor de eigenheid van het kind – kwam steeds terug bij de hoogbegaafde volwassenen die ik begeleid heb. Onze ouders zijn geboren in een andere tijdsgeest. Sommige van hen zijn geboren terwijl WO II nog in volle gang was. Er was op dat ogenblik weinig animo voor het mentale, emotionele en spirituele welbevinden van het individu. Andere behoeften stonden centraal zoals heropbouw, financieel welbevinden en fysieke gezondheid.
Het is nog maar vrij recent dat er aandacht is gekomen voor het mentale, emotionele en spirituele welbevinden van zowel volwassenen als kinderen. Onze ouders hadden vaak geen idee wat ‘mentaal, emotioneel en spiritueel welbevinden’ was. Over hoogbegaafdheid werd nog niks gezegd in die tijd. Dus ja, als je heden ten dage als hoogbegaafde volwassene rondloopt, is de kans vrij reëel dat er tijdens je opvoeding niet zoveel oog en oor was voor de typische eigenschappen die jou als hoogbegaafde uniek maken.
Als je als hoogbegaafd kindje dan ook nog eens bent opgegroeid binnen een gezin dat disfunctioneel was, bestaat de kans dat je ofwel heel erg bent gaan rebelleren als kind ofwel dat je aanpassingsgedrag bent gaan vertonen. Je bent je gaan aanpassen om toch maar te voldoen aan de verwachtingen van je ouders of om je ouders te ontzien.
Deze hoogbegaafde volwassenen zijn typisch degenen die op een gegeven moment in hun leven vastlopen op het werk, binnen relaties en binnen de maatschappij. Existentiële crisissen komen erg vaak voor bij ons. Onze hamvragen zijn dan: ‘Wie ben ik?’ en ‘Wat doe ik hier op deze aarde?’
Om een antwoord te kunnen formuleren op deze vragen, is het cruciaal om zowel onze ‘nurture’ als ‘nature’ te omarmen. Nurture is hetgeen we hebben meegemaakt. Nature bestaat uit de persoonlijkheidskenmerken waarmee we geboren zijn.
Als we onze hoogbegaafde kenmerken gaan miskennen of – erger nog – verdringen, verdringen we in feite onze eigen aard. Door onze eigen aard te verdringen, kunnen we onmogelijk een antwoord formuleren op de vraag: ‘Wie ben ik?’
Wanneer hoogbegaafde volwassenen zijn opgegroeid in een veilig, functioneel, warm gezin
Indien een hoogbegaafd kindje opgroeit in een gezin waarin het kindje ten volle tot ontwikkeling kan komen, waarin de unieke kenmerken van hoogbegaafdheid ten volle omarmd worden, kan het lijken dat het minder belangrijk is om hoogbegaafdheid te identificeren.
Als je leeft in een gemeenschap waarin iedereen er mag zijn, op zijn of haar eigen wijze, waarin er geen behoefte bestaat aan in ‘hokjes plaatsen’, dan is dat super. Herkenning van hoogbegaafdheid speelt dan minder een rol. Wanneer je echter leeft in een ‘beschaafde’ westerse maatschappij, waarin ‘gewoon zijn’ de norm is, waarin alles wat daar wat van afwijkt gediagnosticeerd wordt als ‘stoornis’ of ‘afwijking’, is het in mijn ogen cruciaal om te weten of je al dan niet hoogbegaafd bent, ook al kom je uit een warm nest. Waarom? Omdat hoogbegaafden een minderheid zijn, waardoor het gevoel van ‘er is iets mis met mij’ erg vaak speelt, ook al zijn deze hoogbegaafden veilig gehecht, ook al komen ze uit een warm gezin. Vaak lopen ze op school, binnen relaties of binnen het werkcircuit tegen situaties aan die ze als ‘onherkende hoogbegaafde’ niet kunnen plaatsen.
Wanneer je van jezelf weet dat je vele kenmerken van hoogbegaafdheid vertoont, helpt dat enorm om bepaalde reacties van anderen en van jezelf te kaderen. En om je uiterst intense gevoelens beter te kaderen. Om je overactieve brein te ‘begrijpen’. En om je hyper- of hypoactieve zenuwstelsel te kunnen balanceren.
Zolang je niet weet hoe het komt dat je anders denkt, dat je veel gevoeliger lijkt te zijn, dat je ‘anders’ in de wereld staat, geeft dat extra voedingsbodem aan de geïnternaliseerde gedachte ‘er is iets mis met mij’.
Als je heden ten dage leeft in een westerse maatschappij, is het meestal van onschatbare waarde om jezelf te herkennen in hoogbegaafdheid.
Op de hoogte zijn van je eigen hoogbegaafdheid als je kinderen hebt
Voor zover we nu weten, zijn kenmerken van hoogbegaafdheid genetisch bepaald. Indien je jezelf herkent in hoogbegaafdheid is de kans vrij groot dat je kind(eren) eveneens hoogbegaafdheid zijn. Het kan je een hele zoektocht binnen het onderwijs besparen indien vrij snel duidelijk is dat je kind vele kenmerken van hoogbegaafdheid vertoont.
Zonder twijfel is het erg waardevol om als ouder je eigen hoogbegaafdheid te herkennen, erkennen én omarmen. Het is een geschenk voor je potentieel hoogbegaafde kind.
En hoe zit het dan met IQ-testen?
Om op die vraag te antwoorden, is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen ‘ben je volwassene of kind?’, ‘ben je hoogbegaafd met een eerder harmonisch profiel?’, ‘ben je veilig opgegroeid?’, ‘hoe hoog scoor je op vormen van intelligentie die niet te meten zijn via een standaard IQ-test?’
Zelf scoor ik hoog op minder voor de hand liggende vormen van intelligentie, zoals spirituele intelligentie (SQ) en transcendente intelligentie (TQ). Deze vormen van intelligentie zijn niet te meten via standaard IQ-testen. Hiervoor is een andere vorm van meting nodig.
Een standaard IQ-test is hier veel te beperkend. Hiervoor is uitgebreide, meer omvattende meting nodig. Testen kunnen dan het beste worden afgenomen door een professional met een degelijke kennis van zaken omtrent hoogbegaafdheid, uitzonderlijke begaafdheid die hoogbegaafdheid vanuit een totaalperspectief benadert. En – zeker niet onbelangrijk – de testen worden het beste afgenomen door iemand bij wie de geteste persoon zich op zijn/haar gemak voelt.
Hierbij komt dat een subgroep binnen hoogbegaafde kinderen en volwassenen een disharmonisch profiel kan vertonen. Vaak zijn ze erg goed op bepaalde vlakken en een heel stuk minder goed op andere vlakken. Zo kunnen dyscalculie, dyslexie en dyspraxie samengaan met hoogbegaafdheid. Dit kan betekenen dat standaard IQ-testen een vertekend beeld vormen. Daarnaast zijn alle testen, inclusief IQ-testen, momentopnames.
Met andere woorden: je hebt een erg bedreven tester nodig om een correcte conclusie te trekken, iemand die rekening houdt met al deze factoren.
Dit gezegd zijnde, merk ik wel dat het – vooral bij kinderen – zeker nuttig kan zijn om te testen. Wanneer je bijvoorbeeld ervoor wil kiezen om je kind naar een school voor hoogbegaafde kinderen te sturen, is een IQ-test vaak noodzakelijk.
Houd er echter ook rekening mee dat wanneer je kind eerder kenmerken van uitzonderlijke begaafdheid vertoont of een disharmonisch profiel heeft, een school voor hoogbegaafde kinderen niet altijd een ‘mirakeloplossing’ is. Soms ligt op deze scholen het accent te veel op intelligentie en gaan zij eerder uit van synchrone ontwikkelingsprofielen. En dat kan nogal eens ontmoedigend werken. Het allerbelangrijkste hierin is: kom goed beslagen ten ijs (hoofd), volg je gevoel (hart) en volg je intuïtie (buik). Voelt de school écht goed aan, en dan zowel voor jezelf als ouder als voor je kind? Dat aanvoelen mag zeker niet onderschat worden. Een school mag nog zo’n goede reputatie hebben, maar als je hoogbegaafde kind zich er niet thuis voelt, sta je nog niet veel verder. Net voor hoogbegaafde kinderen zijn het zich goed kunnen en durven voelen en het er gewoon mogen ‘zijn’ extreem belangrijk. Vaak zijn deze factoren veel belangrijker dan andere ‘credentials’.
Zijn mijn kinderen getest?
Onze dochter niet. Onze zoon wel. De aanleiding om een IQ-test bij onze zoon af te nemen, was omdat hij vastliep op school. Die test heeft een bepaalde houvast gegeven, maar tegelijk ook voor verwarring gezorgd omdat op dat ogenblik noch de school noch ikzelf beseften hoe we de disharmonische uitkomst van de test konden interpreteren. Op het testmoment had ik zelf nog erg weinig kennis omtrent hoogbegaafdheid. De persoon die de test had afgenomen evenmin. Dit gezegd zijnde, ben ik tevreden dat deze test destijds is uitgevoerd. Door het ‘bewijs’ van de hoge IQ-score van onze zoon is de bal verder aan het rollen gegaan. Het was het begin van mijn verdere verdieping in hoogbegaafdheid en van mijn zoektocht naar gepaste begeleiding zowel voor mijn zoon als voor mezelf.
Ben ik zelf getest?
Ik heb mij laten testen in 2021 door een organisatie die hoogbegaafdheid vanuit een totaalperspectief benadert. Uit de test bleek dat ik vooral hoog scoor op creatieve, existentiële en spirituele intelligentie. De creatieve intelligentie werd gelinkt aan transcendente intelligentie.
De reden waarom ik mij niet eerder had laten testen, is dat timing van zo’n test belangrijk is. In 2018 en 2019 ben ik door hevige processen van transformatie en traumaverwerking gegaan. Ik was op dat moment niet geïnteresseerd in een of andere test en had er onvoldoende energie voor. De testen die ik heb laten uitvoeren, zijn diepgaand, intens en kunnen om veel energie vragen. De timing is hierin belangrijk. Belangrijk is dat je de testen laat uitvoeren op een moment dat je energiepeil hoog genoeg is. Als je midden in een proces van traumaverwerking zit, is je energiepeil vaak lager dan gemiddeld.
Het allerbelangrijkste vind ik overigens niet zozeer een ‘zwart-op-wit-bewijs’. Voor mij is hét bewijs dat ik mezelf heel erg herken in de kenmerken van hoogbegaafdheid én dat ik intussen – eindelijk – manieren heb gevonden om ermee om te gaan, om mijn handleiding te kennen, om mijn eigenheid te omarmen.
Wat een reis, dit leven als hoogbegaafde.
Geef een reactie