Ik heb de meest prachtige hulpmiddelen ‘misbruikt’ zien worden, met averechts effect. Zolang het hulpmiddel maar bewust ingezet wordt in het voordeel van de ontwikkeling van het kind. Vaak ontbreekt de kennis over hoe deze hulpmiddelen effectief ingezet kunnen worden op school. Maar het inzetten van hulpmiddelen is net als een bril: maatwerk.
Het effectief gebruik van hulpmiddelen hoeft niet lastig te implementeren te zijn. Iets wat soms wel gedacht wordt. Bedenk dan als leerkracht dat overprikkeling voorkomen vele malen prettiger werkt dan, in een groep van 30+, een overprikkeld kind te kalmeren.
Het is van groot belang dat zowel het kind als de leerkracht weten hoe, waarom en wanneer deze hulpmiddelen in te zetten. En het is ook belangrijk om hier duidelijke afspraken over te maken. Dit geldt voor zowel het kind als met de leerkracht. Zie hiervoor mijn eerdere blog.
Leer de hulpmiddelen effectief en positief inzetten
Het doel van een hulpmiddel is om overprikkeling tijdens drukke momenten te voorkomen. Dit geldt niet alleen voor gehoorbescherming, maar voor alle hulpmiddelen. Zet ze dus niet in tijdens een stille toets, dan is de kans op overprikkeling klein. Zet ze in tijdens de drukte die voorafgaat aan een opdracht die concentratie vereist, of na een drukke activiteit ten behoeve van kalmering. Als je weet dat er een rustmoment zal volgen op een druk moment, dan weet je dat het kind erna dus weer ruimte krijgt om te ‘ontprikkelen’. Dan kan je de gehoorbescherming ook af en toe achterwege laten. Het is namelijk ook niet zo dat ze niet overprikkeld mogen raken, maar als ze overprikkeld zijn, moeten ze hun weg naar rust weer leren en mogen vinden.
Gehoorbescherming
Gehoorbescherming is een hulpmiddel dat heel vaak verkeerd wordt ingezet: tijdens stil werk. Dat is jammer. Als een kind zich leert afsluiten door het gebruik van een gehoorbeschermer, leert het kind dus niet omgaan met de omgeving. Gehoorbescherming is niet bedoeld ten behoeve van concentratie tijdens toetsen. De juiste inzet van het hulpmiddel is tijdens een activiteit waarbij het rumoerig is, alvorens een werkje te moeten doen dat concentratie vereist. Anders begint een kind overprikkeld aan een opdracht en ondermijnt dat het inzicht in zijn/haar kunnen. Drukke momenten kunnen onder andere zijn: tijden het uitdelen van werkjes, uit de kring gaan, tijdens knutselen en spelen, voor het doen van opdrachten naar een andere ruimte gaan, etc. Maar bijvoorbeeld tijdens gym of buiten spelen (ook druk), is inzet van gehoorbescherming niet nodig. Deze activiteiten bieden namelijk al de mogelijkheid tot kalmering van overprikkeling door beweging. Dat wil niet zeggen dat kinderen er geen baat bij hebben tijdens toetsen, maar wel dat het gebruik dan anders is dan het Sensorische Integratiehulpmiddel bedoeld is, zoals aangeraden door Sensorische Integratiespecialisten.
Ontwikkeling en overprikkeling
Gebrek aan cognitieve uitdaging speelt bij kinderen met een cognitieve voorsprong ook een rol. Gebrek aan uitdaging maakt prikkelgevoeliger. Door overprikkeling kan een kind zich niet concentreren en zal het verminderd kunnen waarnemen. Met andere woorden: tijdens overprikkeling komen boodschappen niet aan en zal ook zowel het werk als de werkhouding hier onder lijden. De beoordeling van hun werk kan dan heel lastig zijn: is de boodschap niet aangekomen, kan het kind het niveau niet aan, of was het kind overprikkeld?
Als een overprikkeld kind wordt ‘gestraft’ door bijvoorbeeld iets leuks te missen omdat een opdracht afgemaakt moet worden, of door geen uitdagender werk te krijgen omdat het overprikkelde kind veel fouten maakt in werkjes beneden niveau, wees je dan bewust dat dat kind dan driedubbel wordt gestraft voor de overprikkeling. Dat komt de motivatie en werkhouding niet ten goede.
Hulpmiddelen-toolbox
De hulpmiddelen-toolbox van een jongen uit groep 3 bestaat uit de volgende materialen. Zijn Sensorische Integratiespecialist heeft vastgesteld dat hij extreem gevoelig is voor auditieve, visuele, tactiele (voelen) en bewegingsprikkels.
- Leesliniaal
- Therapressure brush
- Chewigem
- Gehoorbescherming
- Handgrip
- Wiebelkussen
- Werkscherm
