Sommige begaafde personen zijn enorm gevoelig voor de intensiteit – sensaties, emoties, behoeften, gevoelens, waarden – van anderen, maar ook voor de sensorische prikkelingen van hun materiële omgeving. Ze gaan als het ware op in hun omgeving en hebben ook relatief veel tijd nodig om alle prikkelingen (opnieuw) tot een gevoelsmatig geheel te verwerken. En zodoende is hun openheid richting dezelfde omgeving niet zelden een bedreiging voor hun eigen identiteit, hun contourrijk zelfbewustzijn, en hun gevoel van kalmte en relatieve controle. Hoewel zij enorm snel leren, buitengewoon diep associëren, is het dezelfde associatiekracht die hen regelmatig en zeker in sensitieve perioden van hun ontwikkeling gevoelsmatig volledig wegtrekt bij hun innerlijke kern, bij hun gevoelde stevigheid.
De begrijpelijke paradox wil, dat dit ook dezelfde personen zijn die een enorm zelfbewustzijn tonen. Een gelaagde, beweeglijke binnenwereld. Het is juist die enorme binnenwereld waarin ze het landschap treffen waar ze mee kunnen bewegen met de omgeving, waar ze zoveel omgeving gewaarworden.
Een risico voor deze personen is dat zij omwille van zelfbehoud op een ongezonde manier hun zelfbewustzijn – hun bij-zichzelf-blijven – afdwingen. Ik gebruik het woord ‘afdwingen’ bewust, omdat de neigingen dwangmatig kunnen worden. In mijn persoonlijke voorbeeld ging het vroeger bijvoorbeeld om het tellen van calorieën. Een vorm van controle, zelfbewustzijn, om zogezegd bij mezelf te blijven. Om iets van mezelf toch nog intact af te kunnen schermen van de volautomatische neiging om op in te gaan in de omgeving en daarin – vaak achteraf – mezelf verloren te weten, verlies te beleven. Een andere, vergelijkbare vorm van het verhogen van zelfbewustzijn is het opzoeken van ontregelende leerervaringen, die eigenlijk over de grens van prettig gaan, en daarom het zelfbewustzijn pijnigend aanwakkeren. Desintegraties die eigenlijk ten koste gaan van fysieke integriteit, helder en dus zelfzorgzaam denken en psychologisch welzijn. Desintegraties die er echter wel voor zorgen dat je noodzakelijkerwijs conflictueus zelfbewust bent (want brak, schaamtevol, te moe om nog een overprikkelbare omgeving op te zoeken).
Voor deze groep begaafde personen is het extra belangrijk dat ze leren hoe veilige en vrije ruimtes voor hun zelfbewustzijn te verkiezen, te creëren, aan te gaan. Zodat ze zichzelf niet chronisch verliezen, existentieel gedeprimeerd raken en continu ambivalent zijn over hun keuzes.
De intensiteit die zij ervaren in wisselwerking met hun omgeving, de mate waarin ze daarvan ontregeld kunnen raken, kunnen ze bijvoorbeeld uiten in kunstvormen. Zo gaan ze een ambachtelijk proces aan waarin ze vrijelijk intens mogen zijn en gaandeweg ook weer agentschap en hun eigen identiteit herkennen en honoreren.
Een andere vorm is het aangaan van vrijelijk spel om op een hoger tempo te voelen en ervaren wat het open-staan-voor en uitzenden van ervaring en energie doet op en met de grenzen tussen zichzelf en de omgeving.
Beide opties zijn leerzaam, leuk, zingevend, dappermakend, frustrerend en verrijkend. De één zal wat eerder de voorkeur hebben van een meer introvert persoon, de ander wat meer van een extravert persoon. Om – als dat past binnen je actuele gevoel en welzijn – jezelf extra uit te dagen en je veerkracht voor een prikkelbare wereld verder te ontwikkelen, is het counterbalanceren van je psychologisch type ook een mogelijkheid (een introvert neigend iemand kiest ervoor om een extravert spel te doen, bijvoorbeeld).
“Blijf bij jezelf” is voor deze personen een lastig advies, want zij ervaren vaak binnenin zichzelf duizend-en-één mogelijkheden. Vóélen wat er in hen gebeurt en hun intensiteit vrijelijk uiten, dat zijn onderzoekswaardige, soms ook prachtige mogelijkheden om hun veelzijdige zelf telkens opnieuw uit te vinden en wijselijk lief te hebben. Tenslotte is het regelmatig contact hebben met anderen die evendiep associëren ook een vrijbrief voor hun zorgzaam zelfbewustzijn. Met hen kunnen ze één en dus ook zichzelf zijn, want daar is álle ruimte en tijd toe.
Heel fijnletterig verwoord en complementair met het blog ‘Rondtastend zelfbewustzijn’.
Vooral de laatste paragraaf vind ik zelf heel treffend. Als ik niet met mijn medemens even ver en diep kan/mag associëren, ervaar ik een chronisch gebrek aan tijd…Gelijkgestemde gesprekspartners vinden is moeilijk. Maar ‘blijf bij jezelf’ is toch de beste weg. Mooi stuk.
Mooi artikel, ik ga er verder over nadenken. Bedankt