In mijn vorige artikel (Zelfkritisch versus zelftwijfel) brak ik een lans om hoogbegaafdheid duidelijk en af te bakenen, de verschillende opvattingen ruimte gevend in mogelijk meerdere maar duidelijk herkenbare definiƫringen.
Bijvoorbeeld:
- Hoogbegaafd in de context van IQ boven de 130 (Mensa norm)
- Hoogbegaafd in de context van … – bijvoorbeeld verbanden zien die afwijkend zijn, maar wel logisch
- Hoogbegaafd in de context van … – enorm creatief, kunstzinnig, vormgevend, dichtend
- Hoogbegaafd in de context van … – mensen aanvoelen, bedienen, inspireren maar ook manipuleren
- Hoogbegaafd in de context van muzikaliteit – bijvoorbeeld absoluut gehoor
Op mijn vorige artikel kwam nogal wat commentaar. Dus wil ik mijn standpunt wat beter onderbouwen. Ik ben nog steeds voor kaders die vooral duidelijk herkenbaar moeten zijn.
Aanvullend vind ik dat de maatvoering navolgbaar moet zijn en vast moet liggen. Ook voor diegene die voor zichzelf op zoek is naar wat ankerpunten betreffende zijn of haar identiteit. Maar zeker in relatie tot de omgeving. Enerzijds vaak met als doel om tot een betere en meer reƫle zelfwaardering te komen en om zich makkelijker te verhouden tot en met zijn omgeving. Maar zeker ook gezien het doel van deze stichting om de omgeving te helpen om hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit te omarmen.
Een belangrijk onderdeel van hoogbegaafdheid omarmen is dat men de omgeving beter duidelijk kan maken welke toegevoegde waarde een hoogbegaafde heeft. Maar ook hoe je hem of haar tegemoet moet komen in de randvoorwaarden waaronder zij of hij de talenten kan inzetten voor de ander c.q. met anderen binnen jouw organisatie. En dat moet ertoe leiden dat de hoogbegaafde met zijn talenten werk doet of taken verricht die voor hem/haar meer voldoening opleveren en voor de omgeving c.q. een organisatie daardoor ook lonender zijn. Dat vraagt om duidelijkheid. Hoe helderder het beeld is dat je kunt schetsen, hoe makkelijker het voor elkaar wordt.
De politisering van hoogbegaafdheid
Dus ook voor de werkomgeving lijkt een duidelijke, navolgbare (zelf na te rekenen) afbakening belangrijk. En ik leg de nadruk op lijkt. Want of dat ook zo is, daar ben ik gezien mijn ervaringen sceptisch over.
Laatst zag ik bijvoorbeeld voor het eerst op tv bij Beau een deskundige coach/begeleider voor hoogbegaafden aan het woord, die een eigen opvatting had over hoogbegaafdheid. Het was volgens hem zeker niet alleen het meetbare IQ, ook al lag dat boven de 130 of zelfs 137. Hij haalde ook een aantal niet nader gedefinieerde, nagenoeg mythische eigenschappen aan, die op het eerste gezicht prima klonken, maar bij nadere inspectie waren die eigenschappen niet meetbaar en evenmin transparant genoeg gedefinieerd. Zodat voor de potentiƫle hoogbegaafde zelf, de kwalificatie of juist diskwalificatie niet navolgbaar is, en ook voor de omgeving niet.
En toen werd ik door vrees bevangen
Het is te laat om tot een wetenschappelijk verantwoorde definiƫring te komen van hoogbegaafdheid. De politisering heeft reeds toegeslagen. Men zal ernaar blijven streven om hoogbegaafd onmeetbaar te houden.
Waarom dat streven? Omdat dit de mogelijkheid biedt mensen op basis van likeability, loyaliteit of zelfs op onderwerping maar minimaal conformering toe te laten of te weigeren tot de doelgroep van hoogbegaafden. Daarnaast is de positie van de deskundige dusdanig ingedekt dat hij de afhankelijkheid van de ander van zijn oordeel voor zijn eigen doeleinden kan inzetten.
Het verdienmodel Hoogbegaafdheid is geboren, en daarmee ook de controle over de mogelijk hoogbegaafde. De āsnoepkastā voor de Narcistische Coach, psychiater of psycholoog is geopend, of die van de werkgever, die bij nader inzien alleen een kritische stem wil verwijderen. Dat is mijn vrees.
Even een nachtje slapen
Nou, na een nachtje geslapen te hebben checkte ik voor mijzelf nogmaals de bestaande criteria waaraan men voor nu de hoogbegaafde herkent. En steeds weer steekt de actieve c.q. overmatig actieve gewetensfunctie de kop op. Het meer meerekenen van het groepsbelang voor het eigen belang. Als dat voor mijzelf waar is, waarom zou ik er niet op vertrouwen dat dit voor de anderen (vooral de hoogbegaafden) die zich met deze materie bezig gaan houden ook waar is?
Ondanks, of juist omdat de belangen groot worden, hoop ik dat de Egoās in check blijven. En die hoop wint het meer en meer van mijn vrees.
Een ander motief om de kaders grijs te houden is de verleiding om iedereen te willen helpen die moeite heeft met conformeren of presteren in een af en toe te doorgeorganiseerde maatschappij. Heel begrijpelijk. Ik moet eerlijk bekennen: ik heb persoonlijk ook echt wel een zwak voor āvreemde vogelsā, al dan niet hoogbegaafd. Toch is het ook voor hen van belang dat we een duidelijke of transparante, meetbare definitie hebben. Want als je maatwerk wil leveren om mensen te steunen, moet het maatvoeren en maatnemen op orde zijn.
In de coulissen van grijsheid, verre van de wijsheid, ligt op de loer dat iedereen zijn eigen koninkrijkje bouwt en wordt alles afhankelijk van wie je wil vertrouwen of door wie je vertrouwd wordt (relaties). Wie je kent, niet wat je kent of kunt.
Knopen doorhakken
Ik hoop dat de echte, oprechte pioniers toch langzaam maar zeker wat knopen kunnen en durven doorhakken. En meer en meer toewerken naar een aantal basistypen hoogbegaafden, die op hun beurt weer wat gedetailleerder uitgewerkt kunnen worden. Maar ook dat men werk maakt of gaat maken van een navolgbaar, toetsbaar en transparant diagnose-instrument c.q. proces, waarbij de getoetste zo min mogelijk afhankelijk is van wie toetst. Want als dat een gegeven is, kun je stellen dat je instrument werkt. De getoetste kan zelf bij wijze van spreken zijn diagnose stellen.
Hoogbegaafdheid is in. Ook en zeker juist dankzij de pioniers in deze. Maar het empowerment van hoogbegaafden die wat hulp nodig hebben komt onder druk te staan als we toelaten dat het wetenschappelijk proces, namelijk om nieuwe, duidelijke kaders te scheppen met goede, duidelijk onderscheidende en meetbare parameters en diagnostische tools, gekaapt wordt door een te groot hart of de hierboven bevreesde politisering.
Enkel een IQ-test is niet afdoende
Enkel een IQ-test (en dat kan ik onderschrijven) is niet afdoende. De WAIS-IV heeft bijvoorbeeld een sterk verbaal deel, dat zwaar weegt op de totaalscore. Dat deel is vaak wat onderontwikkeld als men uit een niet voedende omgeving komt, waardoor het uitzonderlijke, inzichtelijke potentieel van iemand niet tot zijn recht komt tijdens zoān test.
Verder zijn de omstandigheden van afname vaak ook bepalend. Ik zelf doe het beter 1 op 1 met een testpsycholoog of tester die zowel verbale instructie geeft als een veilige setting creƫert. In groepsverband achter de computer met commentaar (lees: ruis) van de begeleiding in mijn rug presteer ik beduidend slechter.
Tevens zijn er elementen van intelligentie die maar moeilijk te testen zijn. En toch, ook voor zoiets abstracts als out of te box-denken bestaan raadsels en oefeningen. Zover als ik weet zijn deze echter niet gevalideerd en te gebruiken in een scorecontext. De mens bemeten blijkt moeilijk.
Het andere uiterste
Maar gewoon nattevingerwerk is het andere uiterste. We zullen beter en objectiever moeten beschrijven c.q. kaderen, willen we hoogbegaafdheid op lange termijn gebruiken als een positieve classificatie, waardoor mensen beter in hun vel komen te zitten en beter tot hun recht komen.
Dus volgens mij een hoge score op de WAIS-IV test en/of de Raven 2, en/of de Out of te Box test, en/of het Controleerbaar Assessment hoogbegaafdheid in de praktijk, en/of de bewustzijnsindicator: wat doe ik, hoe, waarom, wie ben ik? In welke van die vier categorieƫn vallen in de meest gevallen het antwoord?
Al met al: maak de uitzonderlijke vermogens en de drempelwaarde die de hoogbegaafde overstijgt om hoogbegaafdheid te claimen aantoonbaar en inzichtelijk.
Hoe nodig is een sluitende definitie van hoogbegaafdheid?
Het claimen en beschermen van het begrip hoogbegaafdheid is alleen dan nodig als je de classificatie wil gaan inzetten in een maatschappelijke context.
Voor de rest hoop ik dat de activiteiten van de stichting toegankelijk blijven voor iedereen die officieel hoogbegaafd*, maar ook officieus hoogbegaafd is, en daarnaast al dan geen vreemde vogel is. Dat is namelijk voor mij de preferente omgeving, voortkomend uit mijn behoefte aan een stuk non-conformisme. Eigenheid. Dat maakt mensen boeiend en kan een Hoogbegaafd! Samen Zijn bijzonder maken.
* Hoogbegaafdheid is geen DSM-diagnose. Het is dan ook niet naar die interpretatie ‘officieel’ te diagnosticeren.
Dit is een opiniestuk. De visie en standpunten van de auteur komen niet noodzakelijkerwijs overeen met die van Stichting Hoogbegaafd! Kijk hier rond voor verschillende organisaties met uiteenlopende visies op het vlak van hoge intelligentie en/of hoogbegaafdheid.
Hoor en wederhoor.
Aan de hand van de beschrijving van hoogbegaafd door de coach Lodewijk Dekker in de talkshow van Beau uit ik mijn vrees voor politisering van het begrip Hoogbegaafd.
Ik had het artikel reeds grotendeels geschreven toen ik besloot dat het niet oorbaar is om het te plaatsen zonder wederhoor van de heer Dekker.
Hij was inderdaad zo vriendelijk om te reageren op mijn verzoek. Daarbij heeft hij aangegeven dat de inhoud āfor my eyes onlyā was. Daar wil ik me ook aan houden.
Hij verdient echter wel dat ik vermeld dat uit zijn wederhoor valt af te leiden dat mijn āEven een nacht slapenā redenering in zijn geval voor 100% juist blijkt. Zeker het deel dat je de ander dezelfde mate aan streven naar integriteit toedicht zoals je die vanuit diverse beschrijvingen van Hoogbegaafd bij jezelf herkend.