Ik las het artikel “Onderzoek naar hoogbegaafde volwassenen: wat internationale experts nodig achten om het onderwerp vooruit te helpen” van 5 mei. Nou, dat heeft mijn ‘zelftwijfel‘ geen goed gedaan. Ik ben van huis uit iemand die streeft naar closedminded (niet te verwarren met narrowminded). Inherent hieraan is werken met duidelijk afgebakende kaders omdat wetenschappelijk onderzoek zonder die kaders onmogelijk is.
Waar ik moeite mee heb is de onduidelijkheid die het begrip hoogbegaafd op dit moment omfloerst.
Wat is het precies en hoe meet je hoogbegaafdheid dan?
Enkel het IQ (meten) vinden mensen te smal.
Is een typische verzameling aan gedragskenmerken bepalend? Brede en diepe interesse, associatieve vermogens, creatieve vermogens, autonoom, zeer divers actief, hoge gewetensfunctie – uitstel oftewel langetermijnhedonisme versus kortetermijnwinst, collectief belang laten prevaleren boven je eigenbelang, methodisch structureel voorrang geven boven ad hoc, weten voor waarde, eigen en autonoom voor conformistisch?
En aanvullend eventueel ook nog hoogsensitief. Is het dan aanvoelend of invoelend of beide?
Als IQ-metingen het niet zijn, wat dan wel?
Moet je dan maar een enkele eigenschap ontwikkelen om hoogbegaafd te zijn, of minimaal zeven van de tien, of alle tien (uitgaande van het bovenstaande, incomplete lijstje aan eigenschappen)?
Of zijn de reflectielijst (hoe je gezien wordt) en de zelfreflectielijst van hoe je jezelf ziet uit het boek van Frans Corten dan leading? En dan ook vanaf 65% van het lijstje of 80%?
Voor mij als ‘nieuwkomer’ is de onzekerheid niet prettig. Ik ben echter wel blij dat onze stichting ook mensen accepteert die misschien niet conform de IQ-meting hoogbegaafd zijn. Ik herken zeker een aantal (bijna alle) persoonskenmerken die hoogbegaafden eigen zijn. Dus heb ik ook last van alle complicaties die dit in de omgang met mijn ‘omgeving’ met zich meebrengt.
Kunnen klankborden met mensen die herkenbaar dezelfde issues hebben en daar vaak goed hun weg mee weten te vinden is zowel geruststellend als inspirerend. En toch… meten is weten. Dus 5 juni heb ik het eerste deel van een IQ-test en 8 juni het tweede deel. En bij deze mijn toezegging: ik ga mijn uitkomst niet delen.
Stichting Hoogbegaafd! zoals nu ingericht vind ik prettiger. Dus ik hoop dat de laagdrempeligheid om aansluiting te vinden bij de activiteiten van deze stichting zo blijft. Omdat dit op privéniveau goed doet en goed voelt.
Dat gezegd hebbende: een aantal van mijn gedragingen zou je ook terugvinden in een DSM-V-diagnose. Autisme, neurotisch, om er twee te noemen.
Dus tsja, bij de vaststelling van hoogbegaafdheid krijg je dezelfde problematiek als bij alle andere diagnostische instrumenten in de psychologie of de mens-bemeetkunde. Er is stevige overlap met allerlei verschillende diagnoses.
En om de duivel in zijn staart te bijten:
Is de ‘diagnose’ hoogbegaafd het nieuwe ADHD?
Deze diagnose werd, zeker in de begintijd, aan ieder tweede, wat drukker en minder gehoorzaam kind toegedicht. En nu nog steeds, 33 jaar later, is deze diagnose stellig inadequaat.
Dit leidt ertoe dat deze diagnose veel minder effectief is dan zou kunnen. Welke ondersteuning iemand nodig heeft blijft dubieus.
Daarnaast heeft de over-diagnostisering het neveneffect dat de meeste mensen de diagnose niet zo heel serieus nemen. En dus ook niet bereid zijn iemand die echt ADHD heeft te faciliteren.
Mensen, dit moeten we niet willen laten gebeuren met hoogbegaafdheid.
Ik roep iedere mede-hoogbegaafde en ‘lid’ van de stichting op om mee te denken over hoe we dit kunnen vermijden. Dus om op korte termijn beter te kaderen. Dat hoeft trouwens niet per se een enkel kader te zijn. Maar wel een duidelijk herkenbaar kader of herkenbare kaders.
Zowel duidelijk voor de diagnosestelling alsook het beeld dat afgegeven wordt in de maatschappij c.q. samenleving omtrent wat hoogbegaafd precies is.
En we moeten een goede diagnostische methodologie ontwikkelen waarbij handvatten meegegeven kunnen worden aan diegene die met zijn/haar ‘rijkdom’ moet leren omgaan, en welke condities noodzakelijk zijn om iemand te steunen en zijn plek in de maatschappij of een bedrijf passender en lonender te laten invullen.
Handvatten en aandachtspunten om zelf op zoek te gaan naar een plek in de maatschappij waar hoogbegaafden deze condities aantreffen of een omgeving opzoeken die bereid is de condities te scheppen die nodig zijn.
En daarnaast eventueel een doorverwijzing, waar nodig, om ook in de meer persoonlijke (privé)sfeer condities op te zoeken en te scheppen waar zij/hij haar of zijn ‘rijkdom’ beter kan delen.
Laten we niet dezelfde fouten herhalen die bij het classificeren van mogelijk geestelijke aandoeningen zijn gemaakt. Bij het bemeetbaar maken van hoogbegaafdheid en zeker bij een ‘disharmonisch profiel‘ moet ook duidelijk worden welke ondersteuning te bieden. Of, ‘modegevoelig’ als diagnoses kunnen zijn, kunnen we de groep te breed maken en te veel mensen plots als hoogbegaafden indiceren; dan verwatert ook de effectiviteit van de onderkenning van hoogbegaafdheid.
Laten we voorgaande fouten in de GGZ alvast vermijden en onze eigen fouten maken. Ons ervan bewust zijn dat ondanks al onze inspanningen er zeker fouten gemaakt zullen worden. En laten we genoeg flexibiliteit in het proces en onze houding inbouwen, die we na evaluatie adequaat en progressief kunnen evolueren.
!
Een helder betoog waaruit ik enkel de conclusie kan trekken dat we niet moeten willen classificeren, niet inkaderen. Juist hoogbegaafden zijn niet in te kaderen. Bij beperkingen kom ik in opstand, bij classificaties kom ik in opstand. Dus roep ik alle hoogbegaafden op om sterk te zijn (head up!) en jezelf te laten zien wie je bent. Vertel aan de mensen om je heen wat je denkt, hoe je denkt en hoe je je voelt. Gebruik daarbij je volledige woordenschat. Sta op voor jezelf en laat je nergens inkaderen. Wees sterk en voel je gesteund door je beste vriend, ouder of wie jij ook hebt (al is het je enige).
Maar doen! Het is jouw leven, die je zelf mag inkleuren, kleur het op je allermooiste in en geniet ervan. 🙂
Dat zeg je prachtig, Antoinette! Helemaal mee eens. Wachten op een diagnose (hoewel het in dit systeem deurtjes kan openen) is wachten op erkenning. Terwijl de enige manier om erkenning te krijgen is door jezelf te erkennen door te handelen vanuit je autonomie. Dan zul je merken dat je eigen kompas gaat werken en heb je de voorgekauwde richtlijnen niet meer nodig. En natuurlijk klinkt dit eng. Zeker in een wereld waar we afhankelijk zijn van geld. Maar als je om je heen kijkt en ziet dat een hoop mensen onderuit gaan in de gebaande paden, zeker de gevoelige mens, is het misschien tijd dat we op onze eigen voorwaarden gaan leven. Persoonlijk zie ik een behoorlijk misvormde maatschappij om me heen, waar nog maar weinig het doel heeft waarvoor het in het leven is geroepen. Met name de ggz die bekend staat om zijn psychologische vuilnisbakken. Wij zijn niet ziek! Misschien is het systeem wel ziek! Wij hebben een talent! En hoe je het ook wilt noemen, hb, compromisloos autonoom, of wat ook maar; al die naampjes hebben geen waarde als we die talenten van ons afduwen, om reden dat je omgeving je niet begrijpt. Mooi verhaal, Marcel. Dank!
Ik kan me helemaal vinden in het artikel. Vraag me ook echt af of buiten voor meer begrip bij de persoon zelf, het wel een positieve bijdrage KAN hebben om het stempel te hebben. Hulpverleners moeten blijven kijken naar de behoefte van elke unieke mens. Het stempel maakt al dat hulpverleners hun blikveld versmallen en dat is denk ik juist wat je niet wil.
Marcel, fijn en herkenbaar geschreven. Snap zeker ook je twijfel. In de GGZ (en ook de reguliere zorg) is her en der nog een gebrek aan kennis over HB. Vorig jaar heb ik gelezen dat Noks Nauta (wetenschappelijk medewerker IHBV en voormalig bedrijfsarts en psycholoog) de medische sector (dus niet alleen de GGZ) er kennis van te laten nemen dat sommige aandoeningen (breed gesteld) kunnen duiden op HB. Een 2 tal kenmerken haalt ze daar bij aan en dat zijn delen ADHD en zaken uit het autisme spectrum. Als die voorkomen in een test om dan eens te onderzoeken of er sprake is van HB. Om op die manier ook de juiste zorg kunnen geven gezien de complexiteit die HB met zich mee kan brengen. Onderzoek (o.a. door de GGZ) dient dus breed te zijn en een IQ test kan het beeld mogelijk verduidelijken. Belangrijk is in deze dat het begrip HB (en wat daarmee samenhangt) meer onder medici verspreid moet worden of weten waar men iemand naar toe moet verwijzen. Hier is nog een lange weg in te gaan (evenals met HSP). Kort: verder kijken dan alleen ADHD.
Persoonlijk ben ik er achter gekomen (dat ik mogelijk HB ben, mij er wel in herken) toen ik toe was aan deskundige coaching en zelf ben gaan zoeken wat oorzaken waren van een (zware) burn-out. Wat helpt is ook zorgverleners waar je mee te maken hebt wijzen op het begrip HB (wat heel breed maar ook specifiek is), HSP is daar en tegen meer bekend.